Bonsoir monsieur Renoir! Ζωγραφική σαν χάδι
Bonsoir monsieur Renoir! Ζωγραφικη σαν χαδι
«Αυτό το σχέδιο το έκανα σε πέντε λεπτά, αλλά μου πήρε εξήντα χρόνια για να φτάσω σ’ αυτό το σημείο»
Είναι σχεδόν αδύνατον να δει κάποιος έργα του Ρενουάρ και να μη σχηματιστεί στα χείλη του ένα χαμόγελο. Τοπία, λουλούδια, καταπράσινα τοπία, γυναίκες με καμπύλες, τις λάτρευε όλες τις γυναίκες, ή μάλλον όπως έλεγε: «Μ’
αρέσουν περισσότερο οι γυναίκες που δεν ξέρουν να διαβάζουν και που
σκουπίζουν τον ποπό των μωρών τους μόνες τους. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι
θα πάω στο κρεβάτι με μια δικηγόρο».
Εξήντα τέσσερα καταπληκτικά έργα του εκτίθενται για πρώτη φορά στην Ισπανία, στο Μπιλμπάο, μέχρι τις 15 Μαρτίου 2017. Προέρχονται από τα μεγαλύτερα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές του κόσμου και η έκθεση έχει ως τίτλο κάτι που ένας επισκέπτης αισθάνεται συχνά όταν στέκεται απέναντι στα έργα του, «Ρενουάρ: οικειότητα». «Αυτό το σχέδιο το έκανα σε πέντε λεπτά, αλλά μου πήρε εξήντα χρόνια για να φτάσω σ’ αυτό το σημείο.» Έλεγε χαριτωμένα ο Ρενουάρ, που δε φαντάστηκε ποτέ όσο ήταν εν ζωή –παρόλο που ήταν από τους λίγους καλλιτέχνες που είδαν τα έργα τους να κρέμονται στο μουσείο του Λούβρου- ότι το έργο του «Χορός στο Le Moulin de la Galette» του 1876 (κεντρική εικόνα) θα χαρακτηριζόταν ως το ωραιότερο έργο του 21ου αιώνα και θα γινόταν ένας από τους πιο ακριβοπληρωμένους πίνακες του κόσμου.
Ο σκηνοθέτης Ζαν Ρενουάρ είπε κάποτε για τον πατέρα του ότι κοίταξε τα λουλούδια, τις γυναίκες και τα σύννεφα στον ουρανό, όπως άλλοι άντρες αγγίζουν και χαϊδεύουν. Έτσι ακριβώς συμβαίνει όταν σταθεί κάποιος απέναντι σε ένα πίνακα του Ρενουάρ. Θέλει να έχει σχέση με την αισθητική πτυχή του πίνακα, αγγίζοντας το δέρμα και τα μαλλιά ενός μοντέλου ή τα πυκνά φυλλώματα ενός κήπου. Η αίσθηση αυτή δημιουργείται από όλα τα έργα του καλλιτέχνη, γυμνά, ομαδικές σκηνές και τοπία. Μεταξύ του θεατή και του μοντέλου σε κάθε έργο δημιουργείται μια σχέση, μέσα στην οποία ο θεατής μπαίνει σε μια σκηνή που ανήκει στην ιδιωτική σφαίρα του μοντέλου. Και αυτό όχι μόνο σε σκηνές ερωτικές, αλλά σε σκηνές οικειότητας που έχουν κοινωνικό χαρακτήρα, ανάμεσα σε φίλους ή σε μια οικογένεια.
Η μοναδική ατμόσφαιρα που δημιουργούν οι πίνακες του Ρενουάρ και η λεπτή σε αισθησιασμό πινελιά του, εμπλέκουν όσο λίγοι ζωγράφοι τον θεατή. Άλλωστε ο Ρενουάρ είχε απορρίψει το ιμπρεσιονιστικό δόγμα που επέβαλε επαρκή απόσταση μεταξύ του θεατή και της ζωγραφικής, προκειμένου να κατασκευαστεί η τελική εικόνα στον αμφιβληστροειδή μέσω του οπτικού συνδυασμού με τις πινελιές.
Ο Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου του 1841 στην πόλη Λιμόζ της Γαλλίας, γιος του ράφτη Λεονάρ Ρενουάρ και της εργάτριας Μαργκερίτ. Σε ηλικία τριών ετών η οικογένειά του μετακόμισε στο Παρίσι όπου φοίτησε, στα επτά του χρόνια, σε καθολικό σχολείο. Τα βράδια παρακολουθούσε μαθήματα στη Σχολή Σχεδίου και Διακόσμησης. Επισκεπτόταν το ατελιέ των αδερφών Λεβί και του Ζιλμπερ, μάζευε τα χρήματα που εξοικονομούσε και έδωσε εξετάσεις στη Σχολή Καλών Τεχνών.
Το 1862 γράφτηκε στο ατελιέ των Ερλ Σινιόλ και Μαρκ-Σαρλ-Γκαμπριέλ Γκλαιρ. Εκεί γνώρισε τους Κλοντ Μονέ, Φρεντερίκ Μπαζίλ και Άλφρεντ Σίσλεϋ. Εργάστηκε σαν αντιγραφέας και άρχισε να εκθέτει τα πρώτα έργα του με τα οποία δε γνώρισε σημαντική αναγνώριση. Ζούσε φτωχικά και μόνο το 1867 ένας πίνακάς του με τον τίτλο «Λιζ» (Lise) έγινε δεκτός στο Σαλόν του Παρισιού. Την περίοδο αυτή θεωρείται πως ο Ρενουάρ επηρεάστηκε σημαντικά από τον Κλοντ Μονέ, πλησιάζοντας ολοένα και περισσότερο προς τον ιμπρεσιονισμό. Το 1874 συμμετείχε στην πρώτη έκθεση της ομάδας των ιμπρεσιονιστών. Από μία δημοπρασία έργων του έλαβε 1.200 φράγκα κι εγκαταστάθηκε στη Μονμάρτρη. Το 1876 συναντά έναν εκδότη, ο οποίος τον κάνει πλούσιο. Γνωρίζει τον Εμίλ Ζολά.
Τη δεκαετία του 1880, ο Ρενουάρ σταδιακά διαχωρίστηκε από τους υπόλοιπους ιμπρεσιονιστές. Έστησε το ατελιέ του στη Μονμάρτρη το 1880 και γνωρίστηκε με την Αλίν Σαριγκό, την οποία νυμφεύτηκε. Το 1881 ταξίδεψε στην Αλγερία και κατόπιν στην Ισπανία και την Ιταλία, όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Ραφαήλ από το οποίο επηρεάστηκε βαθιά. Το 1884, μαθαίνοντας πως η Αλίν περιμένει το παιδί τους, επέστρεψε για να μείνει κοντά της και την επόμενη χρονιά γεννήθηκε ο γιος τους Πιέρ. Το 1892 άρχισε να αναπτύσσει παραμορφωτική αρθρίτιδα, νόσο που τον βασάνισε μέχρι τον θάνατό του. Καθηλώθηκε εξαιτίας αγκύλωσης, γεγονός που ανάγκασε τον Ρενουάρ να διαφοροποιήσει την τεχνική του. Παρά τις σωματικές του δυσχέρειες, δεν εγκατέλειψε τη ζωγραφική. Πέθανε το 1919 σε ηλικία 78 ετών. Πρόλαβε να επισκεφθεί το Λούβρο και να δει τα έργα του.
Εξήντα τέσσερα καταπληκτικά έργα του εκτίθενται για πρώτη φορά στην Ισπανία, στο Μπιλμπάο, μέχρι τις 15 Μαρτίου 2017. Προέρχονται από τα μεγαλύτερα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές του κόσμου και η έκθεση έχει ως τίτλο κάτι που ένας επισκέπτης αισθάνεται συχνά όταν στέκεται απέναντι στα έργα του, «Ρενουάρ: οικειότητα». «Αυτό το σχέδιο το έκανα σε πέντε λεπτά, αλλά μου πήρε εξήντα χρόνια για να φτάσω σ’ αυτό το σημείο.» Έλεγε χαριτωμένα ο Ρενουάρ, που δε φαντάστηκε ποτέ όσο ήταν εν ζωή –παρόλο που ήταν από τους λίγους καλλιτέχνες που είδαν τα έργα τους να κρέμονται στο μουσείο του Λούβρου- ότι το έργο του «Χορός στο Le Moulin de la Galette» του 1876 (κεντρική εικόνα) θα χαρακτηριζόταν ως το ωραιότερο έργο του 21ου αιώνα και θα γινόταν ένας από τους πιο ακριβοπληρωμένους πίνακες του κόσμου.
Ο σκηνοθέτης Ζαν Ρενουάρ είπε κάποτε για τον πατέρα του ότι κοίταξε τα λουλούδια, τις γυναίκες και τα σύννεφα στον ουρανό, όπως άλλοι άντρες αγγίζουν και χαϊδεύουν. Έτσι ακριβώς συμβαίνει όταν σταθεί κάποιος απέναντι σε ένα πίνακα του Ρενουάρ. Θέλει να έχει σχέση με την αισθητική πτυχή του πίνακα, αγγίζοντας το δέρμα και τα μαλλιά ενός μοντέλου ή τα πυκνά φυλλώματα ενός κήπου. Η αίσθηση αυτή δημιουργείται από όλα τα έργα του καλλιτέχνη, γυμνά, ομαδικές σκηνές και τοπία. Μεταξύ του θεατή και του μοντέλου σε κάθε έργο δημιουργείται μια σχέση, μέσα στην οποία ο θεατής μπαίνει σε μια σκηνή που ανήκει στην ιδιωτική σφαίρα του μοντέλου. Και αυτό όχι μόνο σε σκηνές ερωτικές, αλλά σε σκηνές οικειότητας που έχουν κοινωνικό χαρακτήρα, ανάμεσα σε φίλους ή σε μια οικογένεια.
Η μοναδική ατμόσφαιρα που δημιουργούν οι πίνακες του Ρενουάρ και η λεπτή σε αισθησιασμό πινελιά του, εμπλέκουν όσο λίγοι ζωγράφοι τον θεατή. Άλλωστε ο Ρενουάρ είχε απορρίψει το ιμπρεσιονιστικό δόγμα που επέβαλε επαρκή απόσταση μεταξύ του θεατή και της ζωγραφικής, προκειμένου να κατασκευαστεί η τελική εικόνα στον αμφιβληστροειδή μέσω του οπτικού συνδυασμού με τις πινελιές.
Ο Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου του 1841 στην πόλη Λιμόζ της Γαλλίας, γιος του ράφτη Λεονάρ Ρενουάρ και της εργάτριας Μαργκερίτ. Σε ηλικία τριών ετών η οικογένειά του μετακόμισε στο Παρίσι όπου φοίτησε, στα επτά του χρόνια, σε καθολικό σχολείο. Τα βράδια παρακολουθούσε μαθήματα στη Σχολή Σχεδίου και Διακόσμησης. Επισκεπτόταν το ατελιέ των αδερφών Λεβί και του Ζιλμπερ, μάζευε τα χρήματα που εξοικονομούσε και έδωσε εξετάσεις στη Σχολή Καλών Τεχνών.
Το 1862 γράφτηκε στο ατελιέ των Ερλ Σινιόλ και Μαρκ-Σαρλ-Γκαμπριέλ Γκλαιρ. Εκεί γνώρισε τους Κλοντ Μονέ, Φρεντερίκ Μπαζίλ και Άλφρεντ Σίσλεϋ. Εργάστηκε σαν αντιγραφέας και άρχισε να εκθέτει τα πρώτα έργα του με τα οποία δε γνώρισε σημαντική αναγνώριση. Ζούσε φτωχικά και μόνο το 1867 ένας πίνακάς του με τον τίτλο «Λιζ» (Lise) έγινε δεκτός στο Σαλόν του Παρισιού. Την περίοδο αυτή θεωρείται πως ο Ρενουάρ επηρεάστηκε σημαντικά από τον Κλοντ Μονέ, πλησιάζοντας ολοένα και περισσότερο προς τον ιμπρεσιονισμό. Το 1874 συμμετείχε στην πρώτη έκθεση της ομάδας των ιμπρεσιονιστών. Από μία δημοπρασία έργων του έλαβε 1.200 φράγκα κι εγκαταστάθηκε στη Μονμάρτρη. Το 1876 συναντά έναν εκδότη, ο οποίος τον κάνει πλούσιο. Γνωρίζει τον Εμίλ Ζολά.
Τη δεκαετία του 1880, ο Ρενουάρ σταδιακά διαχωρίστηκε από τους υπόλοιπους ιμπρεσιονιστές. Έστησε το ατελιέ του στη Μονμάρτρη το 1880 και γνωρίστηκε με την Αλίν Σαριγκό, την οποία νυμφεύτηκε. Το 1881 ταξίδεψε στην Αλγερία και κατόπιν στην Ισπανία και την Ιταλία, όπου ήρθε σε επαφή με το έργο του Ραφαήλ από το οποίο επηρεάστηκε βαθιά. Το 1884, μαθαίνοντας πως η Αλίν περιμένει το παιδί τους, επέστρεψε για να μείνει κοντά της και την επόμενη χρονιά γεννήθηκε ο γιος τους Πιέρ. Το 1892 άρχισε να αναπτύσσει παραμορφωτική αρθρίτιδα, νόσο που τον βασάνισε μέχρι τον θάνατό του. Καθηλώθηκε εξαιτίας αγκύλωσης, γεγονός που ανάγκασε τον Ρενουάρ να διαφοροποιήσει την τεχνική του. Παρά τις σωματικές του δυσχέρειες, δεν εγκατέλειψε τη ζωγραφική. Πέθανε το 1919 σε ηλικία 78 ετών. Πρόλαβε να επισκεφθεί το Λούβρο και να δει τα έργα του.